Door het slijtagepatroon van de schoenen te bekijken, krijgt de pedicure een indruk van het voettype en de afwikkeling van de voet. Maar wat is nou een normale afwikkeling en welk slijtagepatroon is afwijkend? In dit artikel kijken we naar de normale afwikkeling om zo te bepalen wat een afwijkend patroon is. Deze kennis is voor een pedicure noodzakelijk om door te kunnen verwijzen bij terugkerende voetproblemen.
De ene cliënt kan op alle schoenen lopen die hij of zij wil, de andere heeft juist goede comfortschoenen nodig om voetproblemen (verder) te voorkomen. En er zijn situaties waarin ook comfortschoenen geen soelaas meer bieden. Denk bijvoorbeeld aan reumapatiënten met ernstige standsveranderingen in hun voeten. In dat geval zijn op maat gemaakte (semi) orthopedische schoenen vereist.
Er zijn voetproblemen waarbij u als pedicure de schade kunt beperken, maar de oorzaak niet kunt wegnemen. Zo kan er bij een holvoet steeds weer eeltvorming ontstaan en bij hamertenen likdoorns. In sommige gevallen biedt een operatie uitkomst. Dr. Frank Faber is orthopedisch chirurg in het Haga Ziekenhuis in Den Haag en ziet goede resultaten van een operatie. Patiënten zijn pijnvrij en mobieler.
Een lezer wil graag advies of ervaringen horen over wratten zoals op foto. Moeder (74) en dochter (50) willen zich bij mij laten behandelen. Hun voeten (en handen) zitten onder de wratten. Die hebben zij van jongs af aan. Ze zijn onder behandeling geweest bij een dermatoloog, maar die kan niets voor hen betekenen. Die geeft hun alleen het advies zoveel mogelijk eelt dat zich om de wratten vormt, te laten weghalen bij de pedicure. Haar vraag: hoe zou ik deze wratten het beste kunnen behandelen (eventueel met een pakking?) Is er een methode die de wratvorming kan verminderen? Toos Mennen geeft antwoord.
Bepaalde wondverbandmiddelen zijn onmisbaar in de pedicurepraktijk. Welke soorten moeten we zeker bij de hand hebben en aan welke kwaliteitseisen moeten deze materialen voldoen? Wanneer is steriel verband noodzaak? Medisch pedicures Igna Breedeveld, Carlien Hofland en Hettie Klootwijk vertellen hoe zij er mee omgaan.
Nieuwe orthopedische schoenen kunnen nog zo goed passen, maar als de cliënt ze zelf niet kan aantrekken, dragen ze niet bij aan het oplossen van voetproblemen. Medisch pedicure Petrix Vink vertelt en demonstreert hoe zij, samen met haar cliënt en de orthopedisch schoenmaker, streeft naar verbeteringen.
Voor hun artikel in Podopost nr. 6 (juli, 2015) over het voorkomen en behandelen van drukblaren spreken pedicures Ellen van Kruining en Hetty Klootwijk met EHBO’er Theo Peulen die actief is bij de Nijmeegse Vierdaagse. In dit artikel vindt u informatie over blaren in het algemeen.
Tekst: Ellen van Kruining en Hetty Klootwijk
Een blaar is een met vocht gevulde holte die in de opperhuid (epidermis) ligt of tussen de opperhuid en de lederhuid (dermis). Terwijl de bovenste huidlaag langdurig met de beweging van de schoen of de sok mee schuift, ligt de lederhuid door de verbinding aan het onderhuidse vetweefsel juist stil. Door de frictie die dit geeft, wijken de huidlagen van elkaar. Deze ruimte vult zich met vocht en daarmee is de blaar een feit.
Bloedblaar
Een bloedblaar ontstaat als de net onder de lederhuid gelegen vaatplexus (netwerk van bloedvaten) beschadigt raakt door druk, wrijving en/of beknelling. Het bloed hoopt zich op tussen de cellen en vormt een bloedblaar. De Latijnse naam voor een blaar is bulla en onze zuiderburen noemen het een brein. Een blaar met een doorsnede kleiner dan een centimeter wordt ook aangeduid met de term vesikel.
Drukblaar
Blaren kunnen diverse oorzaken hebben zoals verbranding, bevriezing, oedeem, medicatie, allergieën en mechanische invloeden. Met mechanische invloed wordt de combinatie van (langdurige) druk en wrijving bedoeld, zoals deze bijvoorbeeld voorkomt tijdens een lange wandeling op niet goed passende schoenen. De blaren die hierdoor ontstaan, worden ook wel drukblaren genoemd. De gevoeligheid van de huid en het type huid spelen mee bij het wel of niet ontstaan van blaren door mechanische invloeden. Zo komen er in een oudere huid sneller blaren voor. Transpirerende huid bevordert wrijving en daarmee ook blaren. Door vormafwijkingen aan de voet, zoals hamertenen en/of voetproblemen zoals clavi, wordt de voet anders belast. Ook dit leidt eerder tot blaren.
Locaties
Op de drukpunten onder de voet waar de meest intense wrijving voorkomt, zullen het eerste en de meeste blaren ontstaan. Een blaar wordt groter naarmate de wrijving doorzet. Daarbij neemt de druk van de vochtblaas op de omgeving toe. Op een gegeven moment barst een blaar open en vanaf dat moment ligt een infectie op de loer.
(Met dank aan Johan Toonstra voor de inhoudelijke controle.)
Zo’n 42.000 wandelaars nemen eel aan de Nijmeegse Vierdaagse. Heel wat blaren worden dan op de EHBO-post doorgeprikt. Een van de manieren om drukblaren te voorkomen is het tapen van de voeten. Pedicures Ellen van Kruining en Hettie Klootwijk bezoeken EHBO‘ er Theo Peulen die advies geeft over het voorkomen en behandelen van drukblaren. Lees ook het artikel in Podopost nr. 6, juli 2015.
Tekst: Ellen van Kruining en Hetty Klootwijk
Bij tapen ofwel afplakken wordt een ‘tweede huid’ van dakpansgewijs aansluitende repen leukoplast over de volledige plantaire voet en de achillespees aangelegd. Zie afbeeldingen 1 tot en met 4. De tape voorkomt mechanische stress op de huid. Wrijving kan niet meer optreden en dus ontstaan er (praktisch) geen blaren meer.
Wanneer nodig?
Theo raadt preventief tapen aan bij lange(re) tot extreem lange wandeltochten. Het tapen van al ontstane blaren stelt een wandelaar desgewenst in staat om de wandeling uit te lopen. “Tien tot vijftien kilometer wandelen kunnen voeten in principe goed aan. Dan is tapen niet nodig, ook niet als het gaat om meerdaagse tochten. Eventueel volstaan blarenpleisters. Bij langeafstandswandelingen raden we blarenpleisters juist af omdat ze verschuiven over de voet. Daardoor veroorzaken ze juist blaren.”
Welke huid geschikt?
Bijna iedere huid is geschikt om te tapen. Bij mensen die allergisch zijn voor bruine pleisters gebruikt Theo witte leukoplast. Zeker bij risicovoeten is het verstandig om te tapen. “Juist dan willen we blaren en wonden immers graag voorkomen.”
Huidziekten kunnen een contra-indicatie vormen. Denk daarbij aan psoriasis, eczeem en (ernstig) mycose onder de voet. “Wij beoordelen per persoon en per voet of het wel of niet verstandig is om te tapen”, legt Theo uit. “Onze vuistregel is: een teveel beschadigde huid niet afplakken. Bij twijfel overleggen we met een aanwezige arts of verpleegkundige.”
Hoe uitvoeren?
Tapen wordt met precisie uitgevoerd. Het is noodzakelijk om eerst een cursus te volgen. De leukoplast wordt dakpansgewijs, volledig strak en zonder naden of plooien volgens een vaste volgorde en werkwijze op de plantaire voet en achillespees aangebracht. Daarbij sluiten de naden van de leukoplast precies aan op de op één na laatste aangebrachte reep die onder de laatste reep leukoplast zichtbaar is. Na het tapen wrijft de behandelaar de leukoplast volledig met talkpoeder in om de naden te ‘verzadigen’. Dat bevordert het ontstaan van één vlak en voorkomt dat de tape op de naden onverhoopt aan de sokken plakt. Leukoplast dat op een later moment op de uiteinden loslaat, kan weer worden vastgeplakt door de onderliggende huid met wasbenzine schoon te maken.
Wanneer uitvoeren?
Preventief tapen vindt bij voorkeur de avond voor de wandeling plaats. Om het plooien van de leukoplast door schuiven van de voeten in bed te voorkomen, slaapt de loper met de sokken aan. De tenen worden vrijgelaten omdat ze ’s nachts wat kunnen opzetten. De leukoplast zou de doorbloeding dan kunnen belemmeren. Voeten met veel/dik eelt worden ook niet preventief getapet, omdat dat niet prettig aanvoelt. Tenen en/of voeten met plantair eelt worden zo nodig, dus bij dreigende blaren, tijdens de wandeling alsnog in een EHBO-post getapet.
Hoe verwijderen?
Theo adviseert om de tape er de avond na de wandeling vanaf te halen. “Week de leukoplast van de huid in een badje met warm water en zout of Badedas. Scheur de tape nooit van de voet. Je weet immers niet in welke staat de huid onder het tape zich bevindt. Een al enigszins losse huid of een toch al aanwezige blaar kun gemakkelijk met de leukoplast meegetrokken worden.” In geval van risicovoeten kunnen pedicures misschien beter adviseren om de tape van de huid te weken met de douchestraal. Zo wordt voorkomen dat de huid te week wordt.
Als gevolg van artritis psoriatica in het verleden kampt meneer Dijkgraaf (68) met flinke standsafwijkingen van zijn tenen. Medisch pedicure Igna Breedeveld demonstreert hoe zij zijn risicovoeten verzorgt en welke instrumenten daarbij favoriet zijn. Haar visie: “Om veilig en goed te kunnen werken, moeten we bij voeten durven afwijken van de standaard werkwijze zoals we die in de basisopleiding leren.”
Tijdens de Meeting Fair in Nürnberg in mei presenteerde het Fraunhofer Instituut het prototype van een kous voor diabetespatiënten. De kous heeft ingebouwde sensoren om druk te meten.
Als er te veel druk ontstaat op een bepaalde plaats aan de voet, dan ontvangt de patiënt via zijn smartphone of tablet een waarschuwing dat hij zijn voet anders moet plaatsen. De bedoeling van deze kous is het voorkomen van voetulcera. Druk op de voet verhoogt bij diabetespatiënten – zeker als er ook sprake is van neuropathie en ernstig vaatlijden – de kans op een voetulcus.
Meer dan drukmeting onder de voet alleen
Er zijn wel systemen die de druk onder de voet meten met zolen, maar ze kunnen tegelijkertijd niet de druk op de hiel, de bovenkant van de voet en de enkel meten. Het prototype kous heeft 40 zeer fijne, diëlektrische elastomeer sensoren die de drukbelasting en drukverdeling meten. De sensoren zijn gemaakt van een zacht en zeer rekbaar siliconen-elastomeer folie dat gemakkelijk te integreren is in het textiel. Deze folie wordt aan beide zijden bekleed met zeer flexibele elektroden. Wanneer de folie onder druk komt te staan, wordt deze dunner en breder. Op dat moment wordt een signaal gegeven.
Verder ontwikkelen
De sensoren zijn genaaid of gelijmd tussen twee lagen stof, waarbij de kousen comfortabeler aan- en uit te trekken zijn. De kousen bestaan uit katoen en synthetische vezels en zijn ademend en zweettransporterend. De kous moet nog verder geoptimaliseerd
worden wat betreft de dikte van de sensoren en de wasbaarheid. Ook wordt gewerkt aan een rondgebreide versie. Als de kousen in productie worden genomen mag het niet meer dan 250 euro kosten.
