Een klompvoet (talipes equinovarus) is een aangeboren voetafwijking, die bij één op de 800 kinderen voorkomt. Er zijn twee keer zoveel jongens als meisjes met een klompvoet. Jongens hebben ook vaker twee klompvoeten. Vrijwel altijd is het gedeeltelijk erfelijk bepaald. De afwijking kent verschillende kenmerken:

• de equinus- of spitsstand: de voet staat naar beneden gekanteld;
• de varusstand: de voet staat naar buiten gekanteld;
• de inversiestand: de voorvoet wijst naar binnen, waardoor een kommavorm ontstaat;
• de achillespees is te kort.

Genezen zonder operatie

Tegenwoordig is de meest gebruikte behandeling de Methode Ponseti. Deze is genoemd naar de Spaanse arts Ignaçio Ponseti. Hij vond in 1963 een manier om de voeten stap voor stap te corrigeren. In 93 procent van de gevallen lukt dit zonder operaties. De methode bestaat uit de volgende stappen.

• De behandelaar zet in wekelijkse therapiesessies de voet steeds meer in de goede richting. Aan het eind van elke sessie fixeert de behandelaar voet en been tot aan de lies in een gipsverband om het resultaat te behouden.
• Na zes weken volgt vaak een achillespeesklieving – een kleine ingreep – en daarna nog drie weken gips.
• Het kind draagt vervolgens drie maanden bijna fulltime (23 van de 24 uur) een brace: een schoen die is gefixeerd op een metalen stang.
• Hierna mag de brace overdag af en houdt het kind de brace aan tijdens de slaap (ongeveer 14 uur per dag). Dit om terugval te voorkomen. Het kind doet dit tot het ongeveer vier jaar is.

In Nederland voeren onder meer kinderfysiotherapeuten deze behandeling uit.

‘Wat heb ik verkeerd gedaan’

Een bijzonder verhaal is dat van de Zuid-Afrikaanse Karen Moss. Zij kreeg twintig jaar geleden een zoon met een klompvoet. Op dat moment waren er in haar land nog weinig behandelmethoden. Ze ging op onderzoek en kwam in contact met Ponseti, die toen werkte in Iowa (Verenigde Staten). “Geen enkele ouder zou zich ooit hopeloos moeten voelen na de diagnose van een klompvoet”, zegt Karen Moss nu. “Ik wilde een lokaal netwerk opbouwen met de begeleiding die nodig is om deskundige zorg met tastbare resultaten te bieden.” Daarom richtte ze STEPS Clubfoot Care op. Dat leidde ertoe dat er nu in Zuid-Afrika 48 klinieken zijn die met Methode Ponseti werken. Musa, de zoon van Axolile Madolo, is behandeld in de kliniek aan de Oostkaap. Axolile Madolo: “Een golf van angst overspoelde me. ‘Wat heb ik verkeerd gedaan?’ Ik wist niet wat een klompvoetje was of waar ik heen moest.” Nu bloeit de 18 maanden oude Musa helemaal op. Hij zet vol vertrouwen zijn eerste stapjes en geniet van het leven samen met zijn broertjes en zusjes.